Nasz cykl postów poświęconych orzeczeniom TSUE wydanym w sprawach tzw. ,,hiszpańskich”, w zakresie zmiennego wskaźnika referencyjnego stosowanego w umowach kredytów ze zmiennym oprocentowaniem zakończymy dokonaną dla Was krótką analizą postanowienia Trybunału Sprawiedliwości z 17 listopada 2021 r. wydanego w sprawie, Gómez del Moral Guasch, C‑655/20.
W sprawie tej Trybunał Sprawiedliwości odniósł się do stosowania dyrektywy 93/13/WE dotyczącej klauzul abuzywnych w umowach zawieranych z konsumentami, szczególnie w kontekście kredytów hipotecznych. TSUE odpowiedział na kilka pytań zadanych przez sąd w Barcelonie, a dotyczących interpretacji tej dyrektywy, w szczególności w odniesieniu do klauzul dotyczących zmiennego oprocentowania w kredytach hipotecznych.
W kontekście stosowanego w Polsce wskaźnika referencyjnego WIBOR, poniżej zamieszczamy w naszej ocenie najważniejsze aspekty postanowienia w sprawie C‑655/20, które mogą mieć znaczenie w odniesieniu do umów złotowych ze zmiennym oprocentowaniem opartym na wskaźniku referencyjnym WIBOR:
1. Wymóg przejrzystości klauzul umownych:
Artykuł 5 dyrektywy 93/13 należy interpretować w ten sposób, że pozwala profesjonaliście nie uwzględniać w umowie pełnej definicji wskaźnika referencyjnego stosowanego do obliczania zmiennej stopy procentowej lub nie dostarczać konsumentowi broszury informacyjnej dotyczącej wcześniejszych zmian tego wskaźnika, pod warunkiem, że informacje dotyczące tego wskaźnika są publikowane oficjalnie, a konsument średnio poinformowany i rozsądnie uważny mógł zrozumieć sposób obliczania wskaźnika referencyjnego i ocenić jego konsekwencje ekonomiczne.
Zastosowanie do WIBOR: Ten fragment może mieć znaczenie w kontekście tego, czy konsumenci byli wystarczająco informowani o wskaźniku WIBOR i jego zmianach oraz czy mogli zrozumieć sposób, w jaki ten wskaźnik wpływa na ich zobowiązania finansowe.
2. Kontrola abuzywności klauzul dotyczących wskaźników referencyjnych:
Artykuły 3, 4 i 5 dyrektywy 93/13 należy interpretować w ten sposób, że jeśli sąd krajowy uzna, że klauzula umowna dotycząca sposobu obliczania zmiennej stopy procentowej w umowie kredytowej nie jest napisana w sposób jasny i zrozumiały, zgodnie z artykułem 4 ust. 2 lub artykułem 5 tej dyrektywy, powinien zbadać, czy to klauzula o charakterze niedozwolonym zgodnie z artykułem 3 ust. 1 dyrektywy.
Zastosowanie do WIBOR: Jeśli klauzula w umowie dotycząca zmiennej stopy procentowej opiera się na wskaźniku WIBOR, sąd krajowy musi zbadać, czy ta klauzula jest wystarczająco jasna i zrozumiała dla konsumenta. Jeżeli nie jest, może zostać uznana za klauzulę abuzywną.
3. Skutki zawarcia w umowie klauzuli niedozwolonej:
Artykuł 6 ust. 1 dyrektywy 93/13 należy interpretować w ten sposób, że nakłada na sąd krajowy obowiązek zaoferowania konsumentowi wyboru pomiędzy z jednej strony, zmianą umowy poprzez zastąpienie klauzuli dotyczącej zmiennej stopy procentowej uznanej za abuzywną inną klauzulą odnoszącą się do wskaźnika przewidzianego przez prawo jako wskaźnik zastępczy, a z drugiej strony, unieważnieniem całej umowy kredytu hipotecznego, gdy ta umowa nie może funkcjonować bez takiej klauzuli.
Zastosowanie do WIBOR: Jeśli klauzula oparte na wskaźniku WIBOR jest uznana za abuzywną, konsument powinien mieć prawo wyboru pomiędzy usunięciem stawki referencyjnej WIBOR, a unieważnieniem umowy kredytowej.
Podsumowując, TSUE wyjaśnia, że sądy krajowe powinny dbać o to, by konsumenci byli chronieni przed klauzulami abuzywnymi w umowach kredytowych, nie wykluczając możliwości modyfikacji umowy w określonych warunkach, aby uniknąć szkodliwych konsekwencji dla konsumentów.
Istotne kwestie to:
- Przejrzystość klauzul umownych: Profesjonalista nie jest zobowiązany do dostarczenia pełnej definicji wskaźnika referencyjnego stosowanego do obliczania zmiennej stopy procentowej ani do przekazania konsumentowi broszury informacyjnej dotyczącej wcześniejszego rozwoju tego wskaźnika, tylko wtedy gdy konsument jest w stanie zrozumieć dostępne informacje i ocenić ekonomiczne konsekwencje danej klauzuli.
- Kontrola jasności klauzul: Jeśli sąd krajowy uzna, że klauzula określająca sposób obliczania zmiennej stopy procentowej w umowie kredytu hipotecznego nie jest wystarczająco jasna i zrozumiała, powinien zbadać, czy ta klauzula jest abuzywna.
- Skutek dokonania oceny sądowej Jeśli klauzula jest abuzywna, sąd krajowy musi zaoferować konsumentowi wybór pomiędzy dwoma opcjami: 1) zmodyfikowaniem umowy poprzez zastąpienie klauzuli abuzywnej albo wyeliminowanie klauzuli abuzywnej, 2) unieważnieniem całej umowy.
Ponadto najważniejszą informacją dla kredytobiorcy złotowego, która wypływa z postanowienia wydanego w sprawie C-655/20 jest obalenie przez TSUE twierdzenia, że przedsiębiorca-bank działa w dobrej wierze tylko dlatego, że w umowie kredytu do obliczania wysokości zmiennego oprocentowania stosuje oficjalny wskaźnik ustanowiony i stosowany przez organ administracji publicznej, a co za tym idzie polskie sądy nie tyle mogą, co powinny zbadać charakter postanowień umów kredytów złotowych ze zmiennym oprocentowaniem.
⚖️ Jak to wpływa na kredytobiorców?
- Jeśli Twoja umowa zawiera niejasne lub nieuczciwe zapisy dotyczące WIBOR-u, to możesz wystąpić z roszczeniem do banku.
- Wyrok daje także możliwość zażądania zaprzestania stosowania nieuczciwych warunków w umowie, co może oznaczać niższe raty kredytowe albo pozbycie się kredytu – zależy która opcja będzie dla Ciebie najkorzystniejsza.
🏛️ Co zrobić? Jeśli w trakcie wykonywania umowy zaskoczył Cię drastyczny wzrost Twoich rat kredytu to może być tak, że Twoja umowa kredytowa jest niejasna i zawiera klauzule, które mogą być uznane za nieuczciwe.
💬 Podziel się swoimi doświadczeniami w komentarzach lub napisz do nas, jeśli chcesz dowiedzieć się więcej!