Kwestia ochrony praw konsumentów w kontekście stosowanego przez banki zmiennego oprocentowania w umowach kredytu nie jest nowym zagadnieniem. Już od kilku dobrych lat tematem tym zajmuje się Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE). W kilku najbliższych postach postaramy się przybliżyć Wam tę tematykę właśnie w kontekście orzeczeń TSUE wydanych w sprawach tzw. hiszpańskich, której w naszej ocenie mają niebagatelne znaczenie w zakresie naszych rodzimych umów kredytów ze zmiennym oprocentowaniem.
Wyrok TSUE w sprawie C-125/18 zapadł 3 marca 2020 r. i ma istotne znaczenie dla kredytobiorców, którzy zaciągnęli kredyty hipoteczne ze zmiennym oprocentowaniem opartym na stawce referencyjnej WIBOR.
Wyrok ten podkreśla, że banki mają obowiązek zapewnić, aby warunki umowy kredytowej dotyczące oprocentowania były nie tylko formalnie zrozumiałe, ale także przejrzyste i dostatecznie klarowne dla konsumenta.
Główne tezy wyroku TSUE:
- Przejrzystość warunków umowy kredytowej TSUE stwierdził, że przepisy dyrektywy 93/13/EWG, dotyczącej nieuczciwych warunków umowy w umowach konsumenckich, wymagają, aby warunki umowy kredytowej były wyrażone w sposób "prosty i zrozumiały". Oznacza to, że kredytodawcy mają obowiązek zapewnić, aby konsument mógł łatwo zrozumieć, jak jego oprocentowanie będzie się zmieniało w czasie, na jakiej podstawie są obliczane zmienne stopy procentowe i jakie będą tego ekonomiczne konsekwencje.
- Obowiązek informacyjny banków W szczególności, jeśli kredyt hipoteczny opiera się na zmiennej stopie procentowej, której wartość zależy od zmiennych wskaźników referencyjnych, takich jak WIBOR, banki muszą przekazać konsumentowi jasne i szczegółowe informacje na temat sposobu obliczania tych wskaźników oraz jak będą one wpływać na wysokość jego rat.Zgodnie z wyrokiem TSUE, "wszystkie warunki umowy muszą być jasno przedstawione w sposób umożliwiający konsumentowi zrozumienie rzeczywistego wpływu, jaki mają na niego zmiany oprocentowania i związane z tym konsekwencje finansowe" (wyrok C-125/18, pkt 39).
- Obowiązki sądów krajowych TSUE stwierdził również, że sądy krajowe mają obowiązek dokładnego sprawdzenia, czy warunki umowy są zgodne z przepisami dotyczącymi ochrony konsumentów, szczególnie jeśli chodzi o zmienność oprocentowania kredytu. "Sąd krajowy ma obowiązek zbadania, czy warunki umowy dotyczące oprocentowania są wyrażone w sposób przejrzysty i zrozumiały, niezależnie od tego, czy dyrektywa 93/13 została poprawnie wdrożona do krajowego porządku prawnego" (wyrok C-125/18, pkt 43).
- Wymóg precyzyjnego objaśnienia mechanizmów zmiennego oprocentowania Wyrok stwierdza także, że "konsument musi mieć możliwość zrozumienia metodologii obliczania oprocentowania na podstawie zmiennych wskaźników referencyjnych, a także przewidywania potencjalnych skutków finansowych zmiany tych wskaźników" (wyrok C-125/18, pkt 46). Chodzi tu o to, aby kredytobiorca mógł ocenić wpływ zmiany wskaźnika WIBOR na wysokość raty kredytowej i oszacować związane z tym ryzyko.
- Działania w przypadku stwierdzenia nieważności nieuczciwego warunku umownego TSUE podkreślił również, że w przypadku stwierdzenia, że warunek umowy dotyczący oprocentowania jest nieuczciwy lub niejasny, sąd krajowy może podjąć decyzję o jego unieważnieniu.
Wnioski praktyczne dla kredytobiorców:
- Właściwe poinformowanie o WIBOR Jeżeli Wasz kredyt hipoteczny jest oparty na zmiennym oprocentowaniu, które zależy od wskaźnika WIBOR, bank powinien dokładnie poinformować Was o tym, jak ten wskaźnik jest obliczany i jaki wpływ na Wasze raty mają zmiany wysokości WIBOR’u. Jeśli nie zostało to wyjaśnione w sposób jasny i przejrzysty, możecie mieć podstawy do podważenia zapisu w umowie.
- Prawo do informacji Zgodnie z wyrokiem TSUE, banki muszą zapewnić, aby konsument miał pełną wiedzę o potencjalnych konsekwencjach zmiany stóp procentowych. Powinniście wiedzieć, jak obliczany jest wskaźnik referencyjny, na jakiej podstawie się zmienia i jakie skutki finansowe wiążą się z jego zmianą.
- Możliwość dochodzenia roszczeń Jeśli bank nie wywiązał się z obowiązku informacyjnego, macie prawo do złożenia reklamacji lub dochodzenia roszczeń przed sądem, domagając się zmiany warunków umowy, unieważnienia nieuczciwych zapisów, a nawet unieważnienia umowy .
- Przejrzystość umowy Pamiętajcie, że jeżeli bank nie wyjaśnił wystarczająco, jak oblicza zmienne oprocentowanie i nie zapewnił przejrzystości w tej kwestii, możecie podjąć kroki prawne, aby walczyć o swoje prawa jako konsument.
Podsumowanie: Wyrok TSUE z dnia 3 marca 2020 r. (C-125/18) jest ważnym orzeczeniem, które wyznacza standardy przejrzystości w umowach kredytowych, szczególnie tych opartych na zmiennym oprocentowaniu. Kredytodawcy są zobowiązani do dostarczenia pełnych informacji na temat sposobu obliczania zmiennych wskaźników referencyjnych, takich jak WIBOR, oraz ich wpływu na wysokość rat kredytowych. Dla konsumentów oznacza to, że mogą oni domagać się większej przejrzystości w swoich umowach kredytowych oraz mają możliwość podważenia niejasnych i nieuczciwych warunków umowy, gdyż w ocenie TSUE: "Brak wystarczających informacji o warunkach umowy może prowadzić do naruszenia równowagi między stronami, ponieważ konsument, będąc stroną słabszą, nie ma wystarczającej wiedzy, by podjąć świadomą decyzję dotyczącą związania się umową" (pkt 51 wyroku).
TSUE wskazuje, że kluczowe jest, aby informacje o warunkach umowy były wystarczające, by konsument mógł świadomie ocenić ryzyko i konsekwencje finansowe umowy. Brak tych informacji może zaburzać równowagę umowy, co może prowadzić do uznania warunku za niedozwolony.
🔑 Warto pamiętać – jeżeli nie czujecie się odpowiednio poinformowani o zasadach zmiennego oprocentowania, warto skontaktować się z prawnikiem specjalizującym się w prawie ochrony konsumentów. Może to stanowić podstawę do dalszych działań prawnych.